Finansal kiralama, işletmelerin veya bireylerin, kullanmak istedikleri varlıkları (genellikle makine, araç, ekipman gibi) mülkiyetine sahip olmadan, belirli bir süre için kiralayarak kullanımını sağladıkları bir finansman modelidir. Bu sistem, özellikle sermaye yoğun sektörlerde faaliyet gösteren işletmeler için avantajlar sunar.
Finansal Kiralama Türleri
Finansal kiralama genel olarak iki ana kategoriye ayrılır:
● Finansal kiralama: Leasing yapılacak mülk, leasing şirketi tarafından satın alınır ve kiralanır. İmzalanan sözleşme süresince kiracı kullanım hakkı elde eder, sözleşme sonucunda ise mülkün sahipliği sembolik bir bedelle kiracıya devredilir. Kiracı kullanım hakkı üzerinden amortisman ayırmalıdır. Amortisman yani yıpranma payı, kullanım süresince mülkten elde edilen kârın bir bölümünün, mülkiyette meydana gelen yıpranmaların, aşınmaların bakımı için ayrılan bedeldir.
● Faaliyet kiralaması: Bu leasing türünde kiracı mülkün toplam ömrünün %80’i boyunca kullanım hakkı sahibi olur ve belirlenmiş bedeli öder. Toplam kiralama süresi daha azdır ve mülkün bakımı leasing şirketine aittir. Sözleşme bittikten sonra söz konusu mülkün sahipliği leasing şirketinde kalır. Kiracı sözleşmeyi feshedebilir.
Finansal Kiralama Sözleşmesi Nasıl Hazırlanır?
Finansal kiralama sözleşmesi, taraflar arasında karşılıklı irade beyanıyla kurulmakta olup, bu sözleşmenin geçerliliği açısından belirli hukuki şartların sağlanması gerekmektedir. Sözleşmede, kiralama süresi, kira bedeli, varlığın bakımı ile ilgili yükümlülükler ve tarafların hak ve yükümlülükleri gibi hususlar açık ve net bir şekilde ifade edilmelidir. Türk Borçlar Kanunu ve 6361 sayılı Finansal Kiralama Kanunu gereği, tarafların bu sözleşmeyi yazılı olarak düzenlemeleri hukuken zorunludur; aksi takdirde sözleşmenin geçerliliği sorgulanabilir. Yazılı sözleşme, tarafların haklarını koruma ve olası uyuşmazlıklarda delil sağlama açısından kritik bir öneme sahiptir.
Kiralama Süresi Sona Erdiğinde Ne Olur?
Kiralama süresi sona erdiğinde, kiracı, kiralanan varlığı kiraya verene iade etmekle hukuken yükümlüdür. Bu iade işlemi, sözleşmenin hükümlerine uygun bir şekilde gerçekleştirilmelidir. Ancak, kiracı, sözleşmede açıkça belirtilmişse varlığı satın alma hakkına sahip olabilir; bu hak, taraflar arasındaki anlaşmanın geçerliliğini artırmakta ve kiracının uzun vadeli stratejilerini şekillendirmekte önemli bir rol oynamaktadır. Sözleşmede yer alan satın alma hakkı, kiracının varlık üzerinde sahip olabileceği ek avantajları düzenleyerek, kiralama sürecinin sonlanması durumunda olası faydaları belirgin hale getirmektedir.
Kiracı, Kiralanan Varlığı Üçüncü Bir Tarafa Kiralayabilir mi?
Genel olarak, kiracı, kiralanan varlığı üçüncü bir tarafa devretme veya kiralama yetkisine sahip değildir. Bu kural, kiraya verenin mülkiyet hakkını ve kiralanan varlığın kontrolünü koruma amacını taşımaktadır. Ancak, taraflar arasında imzalanan sözleşmede, kiracının varlığı üçüncü kişilere devretmesine veya kiralamasına izin verilmişse, bu durum geçerlilik kazanır.
Finansal Kiralama (Leasing) Sözleşmesinde Kiracının Hak ve Borçları Nelerdir?
Kiracının Borçları
● Leasing sözleşmesinde belirtilen kira ödemesini belirlenen aralıklarla ödemek
●Leasing konusu malın her türlü bakımını yapmak ve masraflarını karşılamak
● Finansal kiralamaya tabi olan mülkün zorunlu sigorta primlerini ödemek
● Kullanım hakkı kendisinde olduğu sürede oluşan ve sigortanın karşılamadığı zararları karşılamak
Kiracının Hakları
● Sözleşmede kendisine verilen hakları mülk sahibinden yazılı izin alarak devredebilir
● Kullanım süresi boyunca söz konusu malı kullanabilir.
● Sözleşmede aksi belirtilmediği takdirde, vade sonu geldiğinde sembolik bir bedelle mülk sahipliğini üstüne alabilir
● Sözleşmedeki çerçeveye uygun şekilde söz konusu malı kendisine ve işletmesine fayda sağlayacak her amaçla kullanabilir.
Finansal Kiralama Sözleşmesi İptal Edilebilir mi?
Evet, finansal kiralama sözleşmesi, belirli şartlar altında iptal edilebilir. Kiraya veren, kiracının sözleşme hükümlerine aykırı davranması durumunda sözleşmeyi feshetme hakkına sahiptir; bu, kiracı tarafından kira bedelinin ödenmemesi veya varlığın sözleşmeye uygun şekilde kullanılmaması gibi durumları kapsar. Öte yandan, kiracı da, kiraya verenin yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde sözleşmeyi feshetme hakkına sahiptir. Bu durum, kiraya verenin kiralanan varlığın bakımını sağlama veya kira bedelini zamanında talep etme gibi yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumlarını içerir.
Finansal Kiralama Sözleşmesinin Süresi Ne Kadar Olmalıdır?
Finansal kiralama süresi, tarafların ihtiyaçlarına ve varlığın niteliğine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Ancak, sürenin yeterince uzun belirlenmesi, kiracının kiralanan varlığı etkin bir şekilde kullanabilmesi açısından büyük önem taşır. Uzun süreli kiralamalar, kiracının varlığın getirisinden daha uzun süre yararlanmasını sağlarken, genellikle kiracıya varlığı satın alma opsiyonu sunarak ek avantajlar da sağlamaktadır. Bu nedenle, kiralama süresinin belirlenmesi aşamasında tarafların ihtiyaçlarını, varlığın kullanım amacını ve piyasa koşullarını dikkate alarak kapsamlı bir değerlendirme yapmaları, ileride ortaya çıkabilecek olumsuz durumların önlenmesine yardımcı olacaktır.
Comments